به گزارش نقطه تسلیم، سال‌ها پیش مطلبی خواندم که تا چندی پیش برایم قابل باور نبود، اما اکنون که وضعیت جاری کشور را می‌بینم، به این باور رسیده‌ام که بله شدنی است، مطلب در خصوص یوگوسلاوی بود و نفوذ سیا در آن که به نقل از یک دانشجو مطرح شده است.
خلاصه داستان این است که سرویس جاسوسی روسیه به مارشال تیتو رهبر یوگوسلاوی سابق هشدار می‌دهد که یک جاسوس سیا در کنار اوست، او هر چه تلاش می‌کند جاسوس را پیدا نمی‌کند، با کمک سرویس امنیت روسیه می‌فهمد که جاسوس معاون خودش است.
در پایان یک جلسه، تیتو با گذاشتن اسلحه بر سر معاون خود از او می‌خواهد بگوید که چه کار کرده در حالی که هیچ مستندی از او در خصوص جاسوسی نیافته بود، او پاسخ می‌دهد: “سیا به من ماموریت داد در سپردن پست‌ها به افراد غیر تخصصی و نا همسو عمل کنم و تاکنون هم این گونه عمل کرده‌ام!”
تیتو می‌گفت: نگاهی کردم به افراد کابینه و مدیران ارشد دیدم همین طور است! هیچ کس سر جای خودش نیست! مثلا طرف دکترای کشاورزی دارد ولی وزیر نیرو است و یا دیگری برق خوانده اما وزیر مسکن است! طرف اصلا سواد اقتصادی ندارد اما وزیر اقتصاد است.
معاون اول و جاسوس تیتو می‌گوید: تحلیل سیا این بوده و هست که با این روش، انقلاب تیتو در یوگسلاوی بدون کودتا و حمله خارجی از درون متلاشی می‌شود، چراکه ناکارآمد کردن ساختارهای سازمانی بدترین شکل مزدوری است.
انتصاب مدیران در کشور نیز به گونه‌ای شده که در برخی موارد همه متعجب هستند چرا این فرد که تخصصی برای آن ندارد، مشغول است و یا اینکه آیا بهتر از این فرد کس دیگری برای آن جایگاه نبود؟ فردی با تخصص غیرمرتبط در جایگاهی غیرمرتبط که با اندکی دقت در دوروبرمان مصداق‌های واقعی آنها را می‌بینیم.
افرادی که تنها به واسطه ارتباط با منابع قدرت به پست و جایگاه رسیده‌اند و ممکن است در حوزه خود شایستگی داشته باشند، اما در محل انتصاب فاقد صلاحیت و شایستگی هستند.
اگر بخواهیم ماجرای مارشال تیتو را به کشورمان نسبت بدهیم، برخی خواهند گفت نگارنده دچار تئوری توطئه است، اما کسانی که این حرف را خواهند زد چه استدلالی برای انتصابات نامربوط و نامرتبط دارند؟
کدام عقل و استدلال با وجود متخصصان فراوان، نامربوط ترین فرد را در جایگاه شغلی قرار می‌دهد؟ مگر کسانی که به پیشرفت کشور راضی نباشند.
شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی در جلسه مورخ ۲۷ مرداد ۱۳۹۹ بنا به پیشنهاد معاونت سرمایه انسانی سازمان اداری و استخدامی کشور و به استناد تبصره «یک» ماده (۷۰) و ردیف‌های «یک» و «۲» بند (ب) ماده (۱۱۶) قانون مدیریت خدمات کشوری، بازنگری مشاغل عمومی دستگاه‌های اجرایی کشور را با توجه به تعریف، نمونه وظایف و مسئولیت‌ها و شرایط تصدی تصویب و ابلاغ کرد، همچنین این موضوع در خصوص مشاغل اختصاصی دستگاه‌های اجرایی نیز تهیه و تدوین شد.
یکی از شاخص‌های ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی که سازمان مدیریت و برنامه ریزی در هر استان متولی آن است، انطباق شغل با شاغل است، به گونه‌ای که آیا فرد صاحب شغل شرایط تعریف شده در قانون را دارد یا خیر؟
در بخشنامه‌های ذکر شده تعریف شغل، اهم وظایف و مسوولیت‌ها و شرایط احراز شامل تحصیلات و معلومات، مهارت‌ها، دوره‌های آموزشی، ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری برای هر شغل تعریف شده و این موارد محصول تلاش بسیار زیاد کارشناسان حوزه امور اداری بوده که به منظور شایسته گزینی تدوین و طراحی شده است.
حال اینکه کاربرد این بخشنامه‌ها چیست؟ این جداول به منظور تبیین شغل طراحی شده است کسی که این شغل را بر عهده می‌گیرد چه وظایفی را باید انجام دهد؟ صاحب این شغل چه مسوولیت‌هایی را بر عهده دارد؟ و اینکه فردی که برای این شغل انتخاب می‌شود چه شرایط احرازی باید داشته باشد؟
منظور از شرایط احراز مجموعه‌ای از مشخصات و ویژگی‌هایی است که فرد برای اینکه شغل را به او بسپارند، لازم و ضروری است، اینکه فرد برای این پست باید چه مدرک تحصیلی و در چه مقطعی داشته باشد؟ معلومات و دانش فرد مورد نظر در چه حوزه و سطحی باشد؟ شاغل برای انجام این شغل چه مهارت‌هایی را باید فراگرفته باشد و چه دوره‌های آموزشی را گذرانده باشد؟
علاوه بر موارد ذکر شده، شخصیت فرد و مشخصات رفتاری او نیز تبیین شده است، اینکه خصوصیات شخصیتی و رفتاری فرد شاغل چگونه باید باشد تا بتواند آن شغل را به خوبی و درستی انجام دهد، البته در سال‌های گذشته این موضوع از طریق مراکز ارزیابی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
بر اساس تشکیلات تعریف شده برای دستگاه‌های دولتی، در هر ارگان یک معاونت به عنوان معاون توسعه مدیریت و منابع فعالیت می‌کند که همان وظایف معاونت اداری و مالی را انجام می‌دهد اما این وظایف به روز شده و تمرکز بیشتری بر منابع انسانی با رویرکردهای نوین دارد.
با توجه به تجارب نگارنده که حدود ۱۵ سال در حیطه امور اداری فعالیت داشته و نیز در حوزه منابع انسانی تحقیق می‌کند، واضح است که این بخشنامه‌ها در بدو استخدام به طور دقیق‌تری اعمال می‌شود و چون نظارت سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور دقیق‌تر است، شاید کمتر موردی باشد که تطبیق با بخشنامه های فوق را ندارد، مگر اینکه در مصاحبه به صورت سلیقه‌ای عمل شود، اما حداقل مدرک تحصیلی مرتبط را دارا است.
پس از ورود فرد به سازمان مورد نظر و پس از گذشت زمان، وقت انتخاب و انتصاب مدیران است، فرایند انتصاب افراد به پست‌های مختلف در قالب آیین نامه انتخاب و انتصاب مدیران حرفه ای از سوی سازمان اداری و استخدامی کشور تدوین و ابلاغ می‌شود.
تجربه نگارنده در استان قزوین که شاید قابل تعمیم به کشور باشد، نشان می‌دهد که این آیین نامه‌ها به طور کامل رعایت نمی‌شود، و بعضاً انتصاباتی صورت می‌گیرد که فرد مورد نظر انطباق چندانی با شغلی که در آن فعالیت داشته ندارد، یعنی نه مدرک تحصیلی مرتبط دارد، نه مهارت‌های مورد نیاز را دارد، حتی رفتار و شخصیت او نیز منطبق با آن شغل نیست و در نهایت به شغل مورد نظر و وظایف و مسئولیت‌هایش آشنایی ندارد.
در این حالت مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا فرد حوزه مدیریتی خود را درک کند و با آزمون و خطا شناخت نسبی کسب کند، حال آنکه مردم باید تاوان این مدت آموزشی را بپردازند و در عمل این فرد بیت المال را در این مدت هدر داده است.
البته در ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی در هر استان چنین شاخصی وجود دارد و به دقت نیز ارزیابی می‌شود و نبود تطابق‌ها نیز به دستگاه ارجاع شده تا در سال آینده برای بهبود آن برنامه ریزی صورت گیرد، اما این که چرا موضوع جدی گرفته نمی‌شود، هنوز مشخص نیست!
اگر بازگردیم به مقدمه، شاید با مرور این همه قوانین و نهادهای ناظر و نیز فرایندها و آیین نامه و کارشناسان حوزه اداری که تلاش بسیار زیادی در این حوزه داشتند به این نتیجه می‌رسیم که اراده‌ای پنهان در پشت انتصابات نابه‌جا مستتر است و آن هم نابود کردن کشور و در نهایت نارضایتی مردم است.
انتصاباتی که به دلیل رعایت نکردن قوانین و آیین نامه‌های مربوط به مشاغل عمومی و اختصاصی در دستگاه‌های دولتی به نوعی ترک فعل لحاظ می‌شود.
کشور ما در وضعیت جاری مملو از جوانان تحصیلکرده‌ای است که تشنه خدمت به این مرز و بوم هستند، اما فرصت این کار را ندارند، متخصصانی که ایده‌های فراوانی برای بهبود اوضاع و شاد کردن مردم دارند، اما با برخوردهای مدیرانی که شایستگی پست‌های تصدی شده را ندارند، نا امید می‌شوند.
نگارنده خود سال‌ها شاهد بوده که عموم مدیران حتی فرصت شنیدن حرف‌ها و ایده‌های جوانان را ندارند و چه بسیار مواردی دیده شده که این ناامیدی ها توسط مدیران موجب شده و در نهایت به سرخوردگی جوانان منجر شده تا بی تفاوت شوند و یا در بهترین حالت مهاجرت کنند.
درنگ: تمام هموطنان کشورمان به عنوان یک ایرانی دغدغه پیشرفت و آبادانی کشور را دارند و همه حاضرند برای تسریع در این پیشرفت هر کمکی انجام دهند که در این بین قطعا جوانان پر شور ومشتاق تر هستند.
برای ایجاد تحول در اداره کشور نیاز به یک انقلاب در مدیریت داریم، همانگونه که در دفاع مقدس فرماندهی جنگ را به جوانان سپردیم، اکنون نیز برای پیشرفت کشور و آبادانی این خاک مقدس باید به جوانان میدان داد، جوانانی که تعهد و تخصص داشته و میهن خود را دوست داشته و حاضرند در این راه برای اعتلای پرچم جمهوری اسلامی ایثار کنند.
همانگونه که مرور شد، انتصاب مدیرانی که شایستگی های اولیه برای تصدی یک پست را ندارند علاوه بر اینکه مصداق ترک فعل محسوب می‌شود، فرصت‌ها را نیز هدر داده که به قول حضرت امیرالمومنین علی (ع) « فرصت (عمر) همانند ابرها در گذر است» اعتماد به جوانان متخصص و توجه دقیق به شرایط احراز شغلی در انتصاب مدیران و اقدام در چارچوب ضوابط تدوین شده از سوی سازمان اداری و استخدامی کشور که لازم الاجراست، می‌تواند سرعت پیشرفت را بیشتر و اتلاف منابع را کاهش دهد.
ضروری است دستگاه‌های ناظر بر انتصاب مدیران خارج از ضوابط ابلاغی سازمان اداری و استخدامی کشور باشند و در این حوزه برخورد کنند،بهترین خدمت دستگاه‌های نظارتی در این برهه زمانی مانع شدن از انتصابات افرادی است که شایستگی های لازم را ندارند، چراکه چنین رویه‌ای بیت المال را هدر داده و چه بسا تصمیماتی گرفته می‌شود که جبران ناپذیر خواهد بود.
داستان مارشال تیتو را هرگز فراموش نکنید، شاید توطئه دشمن در انتصاب افراد ناشایست نقش داشته باشد.
پژوهشگر حوزه مدیریت و کارآفرینی، خبرنگار
