به گزارش نقطه تسلیم، سال ۱۳۹۴ شهرهای ارومیه، اصفهان، تهران، مشهد و تبریز به عنوان پنج شهر هوشمند ایران معرفی شدند، اما با توجه به شاخص‌ها و اصول شهر هوشمند، به نظر می‌رسد این پنج کلانشهر ایران تا رسیدن به واقعیت شهر هوشمند هنوز فاصله زیادی دارند.
بنا بر تعارف ارائه شده یک شهر هوشمند با تکیه بر فناوری اطلاعات و ارتباطات با تاکید بر افراد هوشمند، زندگی هوشمند، محیط هوشمند، اقتصاد هوشمند، حمل و نقل هوشمند و حکمرانی هوشمند ساخته می‌شود.
در کشور ما ایران، برخی از مدیران که تعداد آن کم هم نیستند هنوز ادراک درستی از اینترنت اشیاء نداشته و زیرساختهای لازم در این خصوص بدرستی برنامه ریزی و اجرا نشده است، در یک شهر هوشمند انجام امور با مدیریت واحد و کامل انجام خواهد شد.
نکته کلیدی در شهر هوشمند، فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و ابزاری برای اتصال همه چیز در درون یک شهر هوشمند است و هدف اصلی در توسعه یک شهر هوشمند بالا بردن سطح کیفیت زندگی شهروندان است.
صحبت از هوشمندسازی شهر قزوین شاید نزدیک به یک دهه است که در محافل مدیریتی قزوین مطرح است، اما اخیرا و در سال ۱۴۰۱ با پیگیری شهردار قزوین و مسئولان مرتبط با مدیریت شهری و نیز مجموعه استانداری دبیرخانه شهر هوشمند در شهرداری قزوین راه اندازی شد.
دبیرخانه شهر هوشمند با هدف اطلاع رسانی و هماهنگی و پیگیری مصوبات شورای راهبردی شهر هوشمند در سازمان فناوری اطلاعات شهرداری قزوین تشکیل شده و از جمله فعالیت های این دبیرخانه، پیش بینی تقویم اجرایی، پیگیری و ابلاغ مصوبات شورای راهبردی، هماهنگی نشست‌ها، ایجاد پرتال شهر هوشمند و مدیریت و بروز رسانی آن، اطلاع رسانی و ایجاد ارتباط بهینه با شهروندان و همچنین سایر نهادها، ثبت بازخورد طرح‌های اجرا شده، جمع آوری و ثبت و هدایت نظر و پیشنهاد شهروندان خواهد بود.
این دبیرخانه شعار «قزوین آینده، قزوین هوشمند» را تببین نموده تا در آینده شهری پویا با شهروندانی خلاق داشته باشیم و نشانی آن نیز در پرتال شهرداری قزوین قابل رویت است.
بررسی پرتال شهرداری به عنوان دبیرخانه شهر هوشمند قزوین جز برخی تعاریف آکادمیک، چیزی از اجرای عملیاتی آن نشان نمی‌دهد، این پرتال شهر هوشمند قزوین را در بخش‌های محیط زیست، مردم، جابجایی، اقتصاد و حکمرانی هوشمند دسته بندی نموده و هیچ گونه مطلب دیگری در خصوص سیاست‌های تدوین شده برای این بخش‌ها آورده نشده است، حتی یک برنامه زمان‌بندی در این پرتال نیست که شهروندان از آغاز و پایان هر فاز مطلع شوند.
فقدان شفافیت در امر توسعه یک شهر هوشمند از آسیب‌هایی است که گریبان گیر مدیران شهری شده و با توجه به اینکه بیش از یکسال از انتشار خبر راه اندازی شهر هوشمند قزوین می‌گذرد، اما هیچ اطلاعات شفافی به شهروندان ارائه نشده است.
بیش از یکسال از انتشار خبر راه اندازی شهر هوشمند قزوین می‌گذرد، اما هیچ اطلاعات شفافی به شهروندان ارائه نشده است.
برای توسعه یک شهر هوشمند تمام دستگاههای متولی در شهر قزوین باید بطور هماهنگ و یکپارچه در راستای اهداف تعریف شده گام بردارند و ناهماهنگی بین دستگاه‌ها مانعی بزرگ بر سرراه تحقق شهر هوشمند است.
از طرفی توسعه یک شهر هوشمند نیاز به بسترسازی فرهنگی و فرهنگ سازی دارد، بدین منظور ضروری است نهادهای متولی امر فرهنگ شامل اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان‌های مردم نهاد فرهنگی، اداره کل آموزش و پرورش و نیز حوزه علمیه به میدان بیایند.
البته این همکاری مستلزم مشارکت این ارگان‌های فرهنگ ساز و درگیر کردن آنها توسط مدیران طرح شهر هوشمند قزوین است، همچنین حوزویان می‌توانند با توسعه مفاهیم و فرهنگ فقه سایبری و عملیاتی سازی آن در اجرای شهر هوشمند قزوین کمک شایانی به این موضوع داشته باشند.
در توسعه یک شهر هوشمند، هوشمند سازی دارای ۲ بخش است: هوشمندسازی افقی و عمودی؛ هوشمندسازی عمودی به معنای هوشمندسازی درون دستگاههای اجرایی بر اساس اهداف تعریف شده و برنامه‌های تدوین شده برای تحقق آن اهداف و هوشمندسازی افقی شهر در برگیرنده ارتباط بین دستگاههای مختلف در زمینه شهر هوشمند است.
یا توجه به این مرور خلاصه ای که بر شهر هوشمند متذکر شد، برخی سوالات ذهن نگارنده را به خود مشغول کرده که مدیریت شهری باید به آنها پاسخ دهد:
تنها خبری که در رسانه های استان قزوین خیلی سر و صدا کرد، طرح فیبر نوری شهر قزوین بود که توسط مخابرات انجام شد و رسانه‌ها آن را یکی از طرح‌های مهم برای تحقق شهر هوشمند قزوین دانستند که این خود به تنهایی سرعت و کیفیت ارتباطات را افزایش می‌دهد و شهر هوشمند بر بستر این امر محقق می‌شود.
درنگ: شهر هوشمند قزوین پروژه‌ای است که شهرداری قزوین آن را آغاز کرده و تحقق آن مستلزم مدیریت واحد شهری است.
در یک شهر هوشمند کنترل اثربخش بوده و خدمات بیشتر و بهتری ارائه می شود، آغاز این پروژه خبر نویدبخشی برای شهروندان قزوینی است اما تا تحقق آن زمان زیادی لازم است.
بسترهای فنی ضروری است ولی بسترهای فرهنگی از آن مهم تر است، نبود اطلاع رسانی و شفافیت در پرتال دبیرخانه شهر هوشمند قزوین و فقدان سیاست‌های توسعه شهر هوشمند می‌تواند آسیب‌های شدیدی را از بعد مالی و غیرمالی به مجموعه مدیریت شهری و شهروندان قزوین وارد کند.
یکی دیگر از نکات ضروری، مشارکت‌دادن نهادهای مختلف و نیز استفاده از ایده‌ها و پیشنهادات شهروندان در قالب مسابقه ایده و استارتاپ‌ها است که با رویکردهای انگیزشی می‌تواند سطح مشارکت شهروندان که خدمت گیرندگان نهایی شهر هوشمند هستند را افزایش داده و سرعت و کیفیت این پروژه را افزایش دهد.
دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی، پژوهشگر و خبرنگار
