به گزارش خبرنگار نقطه تسلیم، اندیشکده‌های حکمرانی با هدف تحول در نظام حکمرانی کشور در ۲ سطح ملی و محلی و تمرکز زدایی از اداره کشور و با مشارکت‌دهی اثر بخش و فراگیر با توجه به وجود ظرفیت‌ها و پتانسیل دانش‌آموختگان، نخبگان و خبرگان در سطح استان‌ها راه اندازی شده است.
تشکیل این اندیشکده‌ها می‌تواند گامی اساسی در مسیر سازوکارهای اندیشه‌ورزی و تصمیم‌سازی از پایین به بالا و مردمی‌سازی نظام حکمرانی در حوزه مقننه باشد.
اندیشکده حکمرانی استان قزوین در تاریخ ۱۳ تیرماه سال ۱۴۰۲ به طور رسمی افتتاح و آغاز به کار کرد.
برای اطلاع از نحوه فعالیت، حوزه های کاری و برنامه‌های این اندیشکده، به سراغ مدیر این اندیشکده رفتیم؛ نوشین بیگدلی مدیر اندیشکده حکمرانی و قانونگذاری استان قزوین و استاد تمام مهندسی برق کنترل و نخستین بانوی فارغ التحصیل این رشته از دانشگاه صنعتی شریف در سال ۱۳۸۶ است که از همان سال به‌عنوان عضو هیات علمی در دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) خدمت می‌کند.
وی برنده جایزه دکتر کاظمی آشتیانی بنیاد ملی نخبگان ویژه استادیاران جوان بوده و استاد نمونه کشوری و از پژوهشگران برتر جهانی در چند سال اخیر است:
در ادامه گفتگوی خبرنگار نقطه تسلیم را با مدیر اندیشکده حکمرانی استان قزوین میخوانیم:
نقطه تسلیم. فلسفه اندیشکده حکمرانی چیست؟
همانطور که مستحضر هستید، حکمرانی نو چهار اصل دارد که شامل: شفاف‌سازی، هوشمند سازی، کارآمدسازی و مردمی سازی است.
اصل مردمی‌سازی حکمرانی در واقع مهمترین رسالت و فلسفه راه اندازی اندیشکده‌های حکمرانی و قانونگذاری استانی است، یعنی اینکه از ظرفیت فکری و اندیشه‌های شهروندان و عموم جامعه و بخصوص متخصصان، نخبگان و صاحبان اندیشه به نفع قانونگذاری و بررسی پیامدهای قانونگذاری استفاده شود.
در این ساختار، مردمی‌سازی با جهت‌گیری نخبگانی صورت می‌گیرد تا خرد جمعی به کار گرفته شده و پیامدهای ملی و محلی تصمیم‌ها ارزیابی شود.
از سوی دیگر ما تلاش می کنیم که با برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی و نشست‌های تخصصی در خصوص مسایل درگیر جامعه در میان متخصصان، کارشناسان و نخبگان به گفتمان‌سازی و درک مشترک از مسایل دست یابیم.
مدیران اندیشکده‌ها عموما افراد علمی هستند و برچسب سیاسی خاصی ندارند تا بتوانند با همه نخبگان با هر طرز فکری تعامل کرده و گزارش‌ها را بی‌طرفانه به مرکز پژوهش‌های مجلس ارسال کنند.
یک سری مسایل استانی هستند که در فرایندهای اداری و به دلیل اولویت‌های تعریف شده دستگاههای اجرایی، دستگاه‌ها نمی‌توانند به آن ورود کنند، مثلا احیای دشت قزوین، فرونشست زمین و منابع آبی کشاورزی که اندیشکده به آنها ورود کرده و در نشست اندیشکده اگر مسئولی حضور دارد، به عنوان یک کارشناس در نشست شرکت می‌کند.
نقطه تسلیم. ساختار اندیشکده حکمرانی چگونه است؟
اندیشکده‌های حکمرانی استانی در واقع زیر مجموعه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هستند و احکام دبیر و شورای علمی آن توسط رییس مرکز پژوهشها صادر می‌شود.
راهبری و نظارت بر عملکرد اندیشکده‌ها در مرکز نیز بر عهده شورای راهبری است، در داخل استان‌ها مدیر اندیشکده در کنار یک شورای علمی ۱۱ تا ۱۳ نفره فعالیت می‌کند.
اعضا این شورا از لحاظ اجتماعی و هم از بعد تجربه در استان، افراد زبده‌ای بوده و عموما کسانی هستند که اگرچه فعلا مسوولیت ندارند، اما دارای تجارب علمی و یا اجرایی سطح بالا و تنوع فکری هستند، مثلا یکی از استانداران سابق، یک رییس دانشگاه سابق و نماینده‌های روسای اصلی دانشگاه‌های بزرگ استان در آن عضو هستند که این شورا وظیفه سیاست‌گذاری و هم اندیشی را با یک روند علمی در اندیشکده حکمرانی عهده دار است.
البته شورای معین نیز برای استان‌ها در نظر گرفته شده که شامل مجمع نمایندگان و مدیران طراز اول استان است که در صورت لزوم از آنها جهت تشکیل نشست استفاده خواهد شد.
نقطه تسلیم. در خصوص کمیته‌های اندیشکده حکمرانی استان قزوین نیز توضیح دهید
در حال حاضر پنج کمیته فعال در استان داریم که شامل کمیته‌های آب، کشاورزی و محیط زیست، فرهنگی و اجتماعی، جمعیت و خانواده، بهداشت و سلامت، اقتصاد و صنعت و تجارت است.
یک کار آمایشی در سال گذشته صورت گرفت و عمده مسائلی که می‌خواهیم در اندیشکده به آنها بپردازیم ذیل این کمیته‌ها قرار گرفت، با این حال برخی کمیته‌ها مانند فرهنگی و اجتماعی پرکار‌تر از بقیه هستند.
به خاطر اهمیت موضوع خانواده و چالش‌های متعددی که در این حوزه داریم کمیته خانواده و جمعیت را جدا در نظر گرفتیم.
یکی از دلایل آن این است که متاسفانه نرخ طلاق بالا و نرخ ازدواج و فرزندآوری نیز در استان قزوین پایین است.
البته گویا بعضی آمارها کاملا دقیق نیست؛ به عنوان مثال به دلیل عوامل مختلف، برخی از مردم ساکن در استان‌های همجوار طلاق خود را در قزوین ثبت می‌کنند که باعث بالا رفتن شاخص طلاق در استان می‌شود.
برخی از مردم ساکن در استان‌های همجوار طلاق خود را در قزوین ثبت می‌کنند که باعث بالا رفتن شاخص طلاق در استان می‌شود.
نقطه تسلیم. نسبت شما با مجمع مشورتی نظام مسائل استان قزوین چیست؟
رویکرد ما با مجمع مشورتی نظام مسائل استان متفاوت است، این مجمع عمدتا به مسائل عملیاتی و کف جامعه می‌پردازد ولی اندیشکده‌های حکمرانی در سطح کلان فعالیت می‌کنند.
بنای ما کار تخصصی و اندیشه‌ای است و سعی داریم با آرامش و به دور از هیاهو مسائل را دنبال کنیم.
نقطه تسلیم. هم اکنون چه موضوعاتی در دستور کار اندیشکده است؟
یکی از موضوعات مهم استان قزوین بحث مهاجرت به شکل دو سویه و همچنین ساماندهی اتباع است که فرصت‌ها و چالشهایی را در استان ایجاد کرده است.
خیلی پیش‌تر گزارش‌هایی در این خصوص به مرکز پژوهش‌های مجلس ارسال شده و هنوز هم با همکاری دستگاههای ذیربط پیگیر موضوع هستیم.
زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی ایجاد و گسترش شرکت‌های سرمایه‌گذاری هرمی از دیگر موضوعاتی است که در اندیشکده به آن پرداخته شده است.
در این موضوع، علاوه بر بعد اقتصادی، مسایل جامعه شناسی و روانشناختی هم دخیل هستند که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
مشکل عدم ثبات اقتصادی، کم آگاهی و زود اعتماد بودن مردم از جمله علت‌های این معضل است که ریشه‌های فرهنگی نیز آن را پیچیده‌تر کرده است.
یک مساله این است که همیشه عده‌ای از این موج‌سواری ها سود برده‌اند و این تصادفی نیست، بلکه رانت اطلاعاتی و تجربه آن افراد پیشگام علت موفقیت آنها بوده که عامه مردم تجربه آن را ندارند؛ چون مردم دوست دارند زود به سود برسند همین که می‌بینند عده زیادی در یک مسیر می‌روند آنها نیز دنبال می‌کنند، کافی است اعتماد یک گروه را جلب کنند تا بقیه آن مسیر را تکرار کنند.
معضل دیگر ما در این موضوع این است که برنامه‌ریزی برای آگاهی دادن و فرهنگ‌سازی صحیح نداریم تا از طریق آن بتوانیم موضوعات اجتماعی را مدیریت کنیم، مثلا در خصوص حیوانات خانگی بنده در استان اصفهان یک حیوان خانگی یا سگ ولگرد در شهر ندیدم در صورتی که در شهر ما قزوین این چنین نیست.
متاسفانه رسانه‌ها و فضاهای آموزشی یک تحلیل درست در مورد مسایل نگهداری گسترده حیوانات در فضای شهری ارایه نکرده‌اند، حتی در تلویزیون و رادیو نیز به آن پرداخته نشده است.
این موضوع ابعاد بهداشتی و سلامت عمومی دارد، از طرفی دارای ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، عاطفی و روانی و مساله شرعی است، اما از ابعاد مختلف مساله غفلت می‌کنیم و به افراد آگاهی نمی‌دهیم، افراد باید این مسایل را از زبان کارشناسان بشنوند و عمل کنند، اما متاسفانه هیچ کس در این رابطه صحبت نمی‌کند تا مسئولیتی نداشته باشند.
در این خصوص ما تجربیات خوبی از کنارهم بودن انسان و حیوان به صورت سنتی داریم که هر یک نقش خودش را داشته است، اگر کوتاهی کنیم در آینده نزدیک معضلات جدی برخی کشورها به سراغ ما خواهد آمد و این گریز ناپذیر است.
ما باید شیوه پرداختن به مسایل را اصلاح کنیم، در برخی موارد به خصوص موارد فرهنگی گویش قبلی جوابگو نبوده و نیازمند ادبیات جدیدی در این زمینه هستیم.
نقطه تسلیم. اولویت اندیشکده چیست؟
موضوعی که برای شروع کار در نظر گرفتیم مباحث مرتبط با احیای دشت قزوین بود که بیشترین فعالیت ما در این خصوص بوده و قرار است اندیشکده استان قزوین به عنوان متولی میز آب کشور فعالیت خود را آغاز کند.
میز آب به عنوان یک متولی اندیشکده‌ای قرار است قوانین، چالش‌ها و نقاط مبهم آب را به صورت یک گزارش کارشناسی به مجلس ارائه کند و ما یعنی اندیشکده حکمرانی استان قزوین به عنوان هسته اصلی با همکاری چند اندیشکده از سایر استان‌ها میز آب را در دست پیگیری قرار داده‌ایم.
در کمیته فرهنگی اجتماعی موضوعاتی مثل مهاجرت، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، گردشگری و اقتصاد خلاق در اولویت است.
در کمیته خانواده اولویت زیست اجتماعی خانواده محور و الگوی سوم زن مسلمان است که در دست مطالعه و بررسی قرار دارد.
در کمیته بهداشت و سلامت یکسری مواردی پیشنهاد شده در کمیته اقتصاد و صنعت، ۲ موضوع انرژی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در استان در اولویت قرار دارد.
برای تحقق این اولویت‌ها، اندیشکده ارتباط خوبی با مجمع نمایندگان و دستگاههای اجرایی در استان دارد، در مدت یک‌سال و نیم گذشته که از فعالیت اندیشکده می‌گذرد، به دنبال شکل‌دهی این تعامل بودیم و بحمد الله مسیر خوبی را پیش رفته‌ایم.
نقطه تسلیم. برنامه بلند مدت اندیشکده حکمرانی استان قزوین چیست؟
به علت نوپا بودن اندیشکده‌ها، مسایل مختلفی هست که باید به آنها پرداخته شود، از فراهم نمودن ساز و کارهای قانونی برخی فعالیت‌ها گرفته تا شکل‌گیری تعامل مناسب اندیشکده با دفاتر مرکز پژوهشها، دستگاههای اجرایی و سایر نهادهای حقوقی، مدنی و موارد مشابه که باید پیگیری شود.
نحوه تعامل، نیازها و چالش‌ها به مرور شکل می‌گیرد و تکامل پیدا می‌کند، توسعه مناسب این تعاملات و فراهم‌شدن زمینه و ساز و کار مناسب برای آن، برای اندیشکده‌ها به طور عام بسیار مهم است.
شکل‌گیری اندیشکده‌ها عموما این گونه است که یکسری افراد همفکر که دغدغه مساله‌ای را دارند و حول آن مساله جمع می‌شوند، فکر می‌کنند و سعی در اثرگذاری دارند؛ از موضوعات بهداشتی گرفته تا موضوعات کلان‌تر؛ اما در اندیشکده‌های نیمه حاکمیتی مانند اندیشکده حکمرانی چون وابسته به مراکز حاکمیتی هستند، عملکرد آنها وابسته به سیاست‌های بالادستی است.
در مورد اندیشکده حکمرانی، ما در برنامه‌ریزی‌ها تابع مرکز پژوهشها هستیم، اما به تبع مسایل خاص استان برنامه‌هایی به مرکز ارایه می‌کنیم و با تایید شورای راهبری فعالیت می‌کنیم.
برنامه بلند مدت ما تا حد زیادی ذیل برنامه‌ریزی مرکز پژوهشها انجام است، اما هدف ماهوی ما در بلند‌مدت آن است که اندیشکده حکمرانی به‌عنوان یک قوه عاقله در استان شکل گیرد و بتوانیم از تمام ظرفیت‌های استان استفاده کنیم تا مسایل را حل کنیم.
در استان قزوین یکسری مسائل داریم که قابل حل هستند، اما چون تعامل نیست و جزیره‌ای عمل می‌شود، کاری صورت نمیگیرد، اگر این تعامل را به کار ببندیم بسیاری از مسائل استان حل خواهد شد.
در استان قزوین یکسری مسائل داریم که قابل حل هستند، اما چون تعامل نیست و جزیره‌ای عمل می‌شود، کاری صورت نمیگیرد.
به عنوان مثال در نشست‌های نخست اندیشکده برای حل مسایل خاص، هر دستگاه از جانب خود به مساله نگاه می‌کرد و در برخی موارد نگاه جامعی وجود نداشت، حتی گاهی دستگاه‌ها با هم تعارض منافع دارند، وقتی تعارض منافع وجود داشته باشد، گفتمان‌سازی باید صورت گیرد که زمان‌بر بوده و دشوار است.
به‌عنوان مثال الان در کشورمان در حوزه هوش مصنوعی، پراکنده‌کاری زیادی داریم، با وجود اینکه سند ملی توسعه هوش مصنوعی تدوین شده است، هنوز ماموریت‌ها تعریف نشده و متاسفانه هر دستگاه به شکل دلخواه آن را دنبال می‌کند.
این رویکرد هدررفت زمان و سرمایه را به دنبال دارد، در حالی که درست‌تر آن است که کلان مساله ها را به مسایل خرد تقسیم نماییم و ماموریت هر دستگاه، دانشگاه یا واحد پژوهشی مشخص شود تا در کمترین زمان و بصورت بهینه نیازهای کشور رفع شود، ما در اندیشکده حکمرانی به‌دنبال فرهنگ‌سازی در این موضوعات هستیم.
جدیدا تفاهم نامه‌ای با صدا و سیما پیگیری کردیم تا خروجی جلسات اندیشکده برای ارایه راهکارهای فرهنگی و فرهنگ‌سازی رسانه‌ای مورد استفاده قرار گیرد.
نقطه تسلیم. در پایان برای همکاری علاقه مندان اگر نکته ای هست بفرمایید؟
بر اساس اعلام ریاست محترم مرکز پژوهشها اندیشکده حکمرانی قزوین جزو موفقترین اندیشکده‌ها در کشور است؛ علت آن نیز ظرفیت بسیار بالای متخصصان، فرهیختگان و اندیشمندان در استان است.
واقعیت این است که بنده وقتی می‌بینم در جامعه این همه افراد توانمند داریم و از سویی اینقدر مسایل حل نشده باقی مانده است، غمگین کننده است.
معتقدم که ما می‌توانیم با تعامل و همفکری جامعه را اصلاح و مسائل را حل کنیم، همه ما وظیفه داریم ایران را بسازیم.، امیدوارم یک روز اندیشه صحیح و بی‌طرفانه مبنای همه تصمیم‌گیری‌ها در کشور باشد و ما برای آن روز خیلی تلاش می‌کنیم.
ما از همه کسانی که دغدغه مسائل استان را دارند دعوت می‌کنیم با اندیشکده حکمرانی استان قزوین همکاری کنند.
در این اندیشکده نخبگی تنها وابسته به مقاله و کتاب نیست بلکه تخصص، تجربه و دیدگاه افراد برای ما مهم است، ما با اشتیاق از صاحبان اندیشه دعوت به همکاری می‌کنیم.
علاقه‌مندان به همکاری با اندیشکده حکمرانی استان قزوین می‌توانند با شماره تماس ۰۲۸۳۳۹۰۱۷۳۴ یا پست الکترونیک Qazvin_aho@mrc.ir با دفتر اندیشکده ارتباط برقرار کنند.
لازم به ذکر است دفتر اندیشکده در دانشگاه بین الملی امام خمینی (ره) و در ساختمان آینده پژوهی واقع شده است.
پژوهشگر حوزه مدیریت و کارآفرینی، خبرنگار
