به گزارش نقطه تسلیم، نماهنگ «ایستاده‌ایم» اثر محمدباقر مفیدی کیا که حدود ۱۲ سال پیش (۱۳۹۲) ساخته شد، موسیقی آن برگرفته از اثری متعلق به میکیس تئودوراکیس، آهنگساز کمونیست یونانی است که با شعر نیلوفر شادمهری بازخوانی می‌شود.
صبح روز پنجشنبه ساعت ۹ و ۴۰ دقیقه، این نماهنگ از شبکه خبر صدا وسیمای جمهوری اسلامی پخش شد، اگرچه این نماهنگ قدیمی است، اما پخش آن از سوی صداوسیمایی که اکنون به بلوغ فکری رسیده، تعجب برانگیز است.
این انتخاب عجیب و پرسش‌برانگیز، نه‌تنها با گفتمان بومی و اسلامی کشورمان در تضاد است، بلکه نشانه‌ای نگران کننده از نوعی آشفتگی در هویت فرهنگی و هنری رسانه ملی محسوب می‌شود.
حالا پس از گذشت بیش از یک دهه آن در هم در بحبوحه تقابل نظامی ایران و اسراییل که قدرت انقلاب اسلامی به رخ جهانیان کشیده است، مجددا شاهد شنیدن نماهنگی با پس زمینه یک موسیقی کمونیستی در تلویزیون هستیم.
استفاده از هنر جهانی الزماً بد نیست، اما در رسانه‌ای چون صداوسیما که داعیه «بازنمایی فرهنگ انقلابی اسلامی» را دارد، چنین انتخاب‌هایی اگر بدون پاسخ و شفاف‌سازی انجام شود، پرسش برانگیز است و از منظر زیبایی‌شناسی و سیاست‌گذاری فرهنگی جای تامل دارد.
سوالی که مطرح می‌شود این است، آیا برای تقویت جریان مقاومت اسلامی، ناچاریم از موسیقی مارکسیستی اقتباس کنیم؟
تناقض هویتی و گفتمانی
استفاده از موسیقی میکیس تئودوراکیس، آهنگساز کمونیست یونانی، در اثری که هدفش ترویج آرمان‌های جمهوری اسلامی است، از منظر گفتمانی با تناقض همراه است.
تئودوراکیس نه‌تنها نماد مقاومت چپ‌گرایانه و ضدسرمایه‌داری است، بلکه اندیشه‌هایش در تقابل با بسیاری از ساختارهای ایدئولوژیک نظام جمهوری اسلامی قرار دارد.
این انتخاب، خواسته یا ناخواسته، نوعی ناهمخوانی بین فرم و محتوا را ایجاد می‌کند.
فقدان خوداتکایی فرهنگی
استفاده از قطعه‌ای مشهور و متعلق به سینمای اروپا (فیلم سیاسی Z ساخته‌ی کوستا گاوراس) ممکن است این تلقی را ایجاد کند که حتی در حوزه موسیقی انقلابی نیز نوعی وابستگی به الگوهای غربی وجود دارد.
آیا واقعاً در موسیقی ایرانی، در این همه سال، اثری درخور تولید نشده که بتواند پیام مقاومت را منتقل کند؟ این پرسش، نگاه انتقادی‌تری به مدیریت فرهنگی و سیاست‌گذاری هنری در کشور دارد؛ با این نکته که ایران مهد پرورش بزرگان موسیقی مثل ناصر چشم آذر، مجید انتظامی و بابک بیات است.
حساسیت تاریخی اثر
قطعه موسیقی مورد استفاده، در ذهن مخاطبان جدی‌تر، یادآور مبارزات چپ‌گرایان یونانی علیه فاشیسم و دیکتاتوری است.
بنابراین وقتی همین موسیقی بر کلیپی با پیام‌هایی مانند «ایستادگی برای انقلاب اسلامی» گذاشته می‌شود، ممکن است به نوعی مصادره معنایی تعبیر شود؛ یا حتی سوءبرداشت‌هایی از نظر تطبیق تاریخی ایجاد کند.
نیم نگاه: متاسفانه فقدان زیرساخت بومی در تولید موسیقی حماسی مدرن باعث شده تولیدکنندگان ایرانی به نمونه‌های خارجی نگاه کنند، همچنین بی‌توجهی به منشأ ایدئولوژیک آثار از سوی سازندگان فنی (آهنگساز یا تدوین‌گر)، که گاهی صرفاً به دنبال جلوه صوتی یا احساسی قوی هستند باعث شده تا شاعد نفوذ برخی ایدئولوژی‌های منحط و الحادی در صداوسیما باشیم.
دانش آموخته علوم سیاسی، خبرنگار، تحلیلگر و فعال حوزه اجتماعی و فرهنگی
