به گزارش نقطه تسلیم، جنگ نرم مفهومی است که به استفاده از ابزارهای غیرنظامی مانند رسانه، فرهنگ، سیاست، و روان‌شناسی برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی، ایجاد تغییرات اجتماعی و فرهنگی، و تضعیف روحیه ملی و مذهبی یک جامعه اشاره دارد.
در نظام جمهوری اسلامی ایران، جنگ نرم به عنوان یکی از تهدیدات مهم علیه هویت دینی، فرهنگی و سیاسی جامعه تلقی می‌شود و قرآن کریم و روایات اسلامی منابع اصلی هدایت برای مقابله با این تهدیدات هستند.
برای اطلاع بیشتر از روش‌های مقابله با جنگ نرم از منظر اسلام، به سراغ مدرس و پژوهشگر حوزه مباحث دینی و سیاسی رفتیم؛ حجت الاسلام موسی آقایاری درباره جنگ نرم و راه‌های مقابله با آن به سوالات خبرنگار نقطه تسلیم پاسخ می‌دهد:
نقطه تسلیم. مفهوم جنگ نرم چیست و چرا به عنوان یک تهدید برای جامعه اسلامی شناخته می‌شود؟
جنگ نرم به استراتژی‌هایی اشاره دارد که به‌جای استفاده از زور و سلاح‌های نظامی، از ابزارهای رسانه‌ای، فرهنگی، تبلیغاتی و روانی برای تحت تأثیر قرار دادن افکار عمومی و تضعیف اراده و ایمان جامعه استفاده می‌کند. در جامعه اسلامی، جنگ نرم می‌تواند باعث تغییر باورها، ارزش‌ها و فرهنگ جامعه شود و در نهایت هویت دینی و ملی جامعه را به خطر بیندازد.
نقطه تسلیم. قرآن کریم چه آموزه‌هایی برای مقابله با جنگ نرم ارایه می‌دهد؟
قرآن کریم به‌عنوان کتاب راهنمای مسلمانان، در آیات متعددی به موضوع حفاظت از ایمان، تقویت بصیرت و ایستادگی در برابر دشمنان اشاره می‌کند؛ از جمله این آیات می‌توانبه موارد زیر اشاره کرد:
– آیه ۱۲۰ سوره آل عمران: “إِنْ تَمْسَسْکُمْ حَسَنَهٌ تَسُؤْهُمْ وَإِنْ تُصِبْکُمْ سَیِّئَهٌ یَفْرَحُوا بِهَا” (اگر شما را نیکی رسد، آن‌ها را ناراحت می‌کند و اگر بدی به شما رسد، خوشحال می‌شوند)؛ این آیه نشان‌دهنده نیاز به بصیرت در مقابل توطئه‌های دشمنان است.
– آیه ۶۰ سوره انفال: “وَأَعِدُّوا لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّهٍ…” (و هر نیرویی که می‌توانید برای مقابله با آن‌ها آماده کنید)؛ این آیه به معنای آمادگی همه‌جانبه، از جمله فرهنگی و روانی، در مقابل تهدیدات است.
– آیه ۱۷۴ سوره آل عمران: “الَّذِینَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِیمَانًا” (کسانی که به آنان گفته شد: مردم برای [مبارزه با] شما گرد آمده‌اند، از آنان بترسید؛ ولی این [سخن] بر ایمانشان افزود)؛ این آیه نشان می‌دهد که ایمان و توکل به خداوند می‌تواند سدی در برابر جنگ نرم باشد.
نقطه تسلیم. روایات اسلامی چه راهکارهایی برای مقابله با جنگ نرم ارائه می‌دهند؟
در روایات اسلامی نیز به موضوعات مرتبط با جنگ نرم و لزوم تقویت بصیرت و آگاهی اشاره شده است؛ به عنوان مثال پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: “المؤمن کیس فطن حذر” (مؤمن باهوش و زیرک و محتاط است). این حدیث نشان‌دهنده لزوم هوشیاری در برابر دسیسه‌های فرهنگی و رسانه‌ای است.
– امام علی (ع) می‌فرماید: “من نام لم یُنم عنه” (کسی که خوابید، دشمنش نمی‌خوابد). این حدیث به معنای ضرورت بیداری و آگاهی دائمی در برابر تهدیدات است.
– امام صادق (ع) می‌فرماید: “تفقّهوا فی دین الله و لا تکونوا أعراباً، فإنه من لم یتفقّه فی دین الله لم ینظر الله إلیه یوم القیامه” (در دین خدا تفقه کنید و مانند اعراب جاهل نباشید؛ زیرا کسی که در دین خدا تفقه نکند، خداوند در روز قیامت به او نگاه نمی‌کند). این حدیث بر لزوم آگاهی و شناخت عمیق دینی برای مقابله با شبهات و جنگ نرم تأکید دارد.
نقطه تسلیم. چه راهکارهای عملی برای مقابله با جنگ نرم در نظام جمهوری اسلامی وجود دارد؟
در نظام جمهوری اسلامی، راهکارهای متعددی برای مقابله با جنگ نرم پیشنهاد شده است که برخی از مهمترین آن‌ها عبارت است از:
– تقویت بصیرت و آگاهی عمومی؛ آگاه‌سازی مردم از طریق رسانه‌های جمعی، آموزش و پرورش، و خطبه‌های نماز جمعه یکی از راهکارهای کلیدی است. آیه “قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ” (زمر: ۹) بر اهمیت آگاهی تأکید دارد.
– ترویج فرهنگ اسلامی و ملی؛ استفاده از ابزارهای فرهنگی مانند فیلم، موسیقی، ادبیات، و هنر برای ترویج ارزش‌های اسلامی و ملی و مقابله با تهاجم فرهنگی.
– حمایت از نخبگان و متفکران دینی و فرهنگی: تشویق و حمایت از نخبگان، متفکران، و هنرمندان متعهد به ارزش‌های اسلامی و انقلابی در تولید محتواهای فرهنگی و رسانه‌ای مؤثر.
– ایجاد شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مستقل: تقویت و گسترش رسانه‌های مستقل و شبکه‌های اجتماعی که بتوانند در برابر رسانه‌های مغرض و محتوای جنگ نرم ایستادگی کنند.
– آموزش مهارت‌های رسانه‌ای و سواد رسانه‌ای: بهبود سواد رسانه‌ای در جامعه و آموزش مهارت‌های تحلیل و نقد رسانه‌ای به جوانان و نوجوانان برای مقابله با شایعات و محتوای منفی.
دانش آموخته علوم سیاسی، خبرنگار، تحلیلگر و فعال حوزه اجتماعی و فرهنگی
